Κατανάλωση οξυγόνου κατά την άσκηση

Η ζωή για να διατηρηθεί απαιτεί τη συνεχή παραγωγή ATP από τον ανθρώπινο οργανισμό τόσο κατά την ηρεμία όσο και κατά τη διάρκεια της άσκησης. 

Ο άνθρωπος προκειμένου να ικανοποιήσει αυτή την ανάγκη βασίζεται στο Οξυγόνο (Ο₂). Έτσι, το Ο₂ που αναπνέουμε παραδίνεται από τους πνεύμονες στα ερυθρά αιμοσφαίρια, δεσμευμένο στην αιμοσφαιρίνη, και στη συνέχεια μεταφέρεται στα μιτοχόνδρια όπου χρησιμοποιείται για τη παραγωγή και την απελευθέρωση του ATP.

Κατά την έναρξη της άσκησης, η κατανάλωση Οξυγόνου (VΟ₂) αυξάνεται απότομα και στη συνέχεια σταθεροποιείται στις απαιτήσεις της άσκησης, ενώ μετά το τέλος της άσκησης παραμένει για λίγο έως πολύ σε υψηλά επίπεδα και εν συνεχεία επιστρέφει στα επίπεδα ηρεμίας.

ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΦΑΣΗ: ΕΛΛΕΙΜΜΑ Ο₂

Όταν ξεκινά η άσκηση, η VO₂ είναι μικρότερη από την απαιτούμενη ποσότητα και αυτό ονομάζεται έλλειμα Ο₂. Αυτό σημαίνει ότι στη μεταβατική φάση (πρώτα λεπτά της άσκησης), δεν υπάρχει τέλεια αντιστοιχία μεταξύ της ενεργειακής απαίτησης και της παροχής Ο₂. Όσο πιο έντονη είναι η άσκηση, τόσο μεγαλύτερη είναι αυτή η αναντιστοιχία και άρα τόσο μεγαλύτερο το έλλειμα Ο₂. Αυτό αποδίδεται κυρίως στην αργή ενεργοποίηση των καρδιαναπνευστικών αποκρίσεως που συντελούνται κατά την έναρξη της άσκησης.

ΦΑΣΗ ΣΤΑΘΕΡΟΠΟΙΗΣΗΣ

Λίγα λεπτά μετά την έναρξη της άσκησης, η VO₂ σταθεροποιείται. Αυτό το διάστημα εξαρτάται και από την ένταση της άσκησης. Όσο πιο έντονη είναι η άσκηση, τόσο αργότερα πραγματοποιείται η φάση σταθεροποίησης. Στη φάση αυτή, η ενεργειακή απαίτηση ικανοποιείται πλήρως από τη VΟ₂. Αυτό σημαίνει ότι η VO₂ είναι ισοδύναμη με τη ζήτηση για O₂ και αυτό πραγματοποιείται υπό την προϋπόθεση ότι η ένταση της άσκησης είναι χαμηλή έως μέτρια. Όταν η άσκηση είναι έντονη, δεν έχουμε πραγματική σταθεροποίηση και έτσι οι ασκησιογενής ενεργειακές απαιτήσεις καλύπτονται ταυτόχρονα και από άλλους μηχανισμούς του σώματος (αναερόβιους) εκτός από τους αερόβιους (παραγωγή ATP με τη παρουσία O₂).    

ΦΑΣΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ: ΠΕΡΙΣΣΕΙΑ Ο₂

Με το τέλος της άσκησης η VO₂ παραμένει αυξημένη, σε επίπεδα υψηλότερα από τη πραγματική απαίτηση του οργανισμού. Ο χρόνος που θα χρειαστεί για να «διορθωθεί» αυτή η συνθήκη εξαρτάται και εδώ από την ένταση της άσκησης που προηγήθηκε. Αν η άσκηση ήτανε ήπιας ή μέτριας έντασης, η φάση αποκατάστασης θα διαρκέσει μόνο λίγα λεπτά. Αν ήτανε υψηλής έντασης η φάση αυτή ενδέχεται να διαρκέσει για ώρες. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται τόσο στον αυξημένο μεταβολισμό του οργανισμού στη προσπάθεια του για αναπλήρωση των αποθεμάτων καυσίμων που χρησιμοποιήθηκαν κατά την άσκηση, όσο και την επαναπλήρωση των αποθεμάτων αιμοσφαιρίνης και μυοσφαιρίνης. Η αιμοσφαιρίνη είναι μια πρωτεΐνη που διευκολύνει την μεταφορά του O₂ στα ερυθρά αιμοσφαίρια, δηλαδή στο αίμα. Από την άλλη η μυοσφαιρίνη είναι η πρωτεΐνη που διευκολύνει την παροχή του Ο₂ στα μυϊκά κύτταρα. Τέλος είναι βέβαιο ότι η φάση αυτή σχετίζεται και με τις αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις αναπνευστικών, καρδιαγγειακών και ορμονικών προσαρμογών που συνεχίζουν να συμβαίνουν μετά το τέλος της άσκησης.       

Αλέξανδρος Δημητριάδης – running coach myathlete.