VO2max: ερμηνεία και παράγοντες που την επηρεάζουν.

Αν μη τι άλλο, ο όρος VO2max είναι πολύ οικείος όχι μόνο σε όλη τη δρομική κοινότητα αλλά γενικότερα στον αθλητισμό. Και αυτό γιατί αποτελεί πολύ σημαντικό δείκτη για οποιονδήποτε αθλητή, όπως τον ιστιοπλόο, τον ποδοσφαιριστή, τον κολυμβητή.

Επιπλέον όταν η κουβέντα μεταφέρεται στο μαζικό αθλητισμό, σε αυτόν δηλαδή που δεν συμβάλλει στο βιοπορισμό των συμμετεχόντων αλλά υπάρχει στη ζωή τους σαν διέξοδος από την καθημερινότητα και σαν προσπάθεια για καλύτερη υγεία, η κατανάλωση οξυγόνου επίσης αποτελεί σημαντικό δείκτη της φυσικής κατάστασης. Άλλωστε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι εξαιρετικά χαμηλές τιμές της VO2max αποτελούν κίνδυνο για την ίδια τη ζωή.

ΣΩΣΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΗΣ VO2MAX

H μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου μπορεί να προσδιοριστεί με ακρίβεια και να αξιολογηθεί με εργαστηριακή μέτρηση, με τη διαδικασία της εργομέτρησης. Η VO2max είναι η ποσότητα του οξυγόνου που καταναλώθηκε κατά τη μέγιστη προσπάθεια πάνω σε κάποιο εργόμετρο. Το μεγαλύτερο ποσοστό καταναλώνεται από τους μύες. Άρα η VO2max είναι η μέγιστη ποσότητα οξυγόνου που καταναλώνει ο οργανισμός με το μεγαλύτερο ποσοστό από αυτό να καταναλώνεται από τους μύες.

Ωστόσο συχνά η χρήση του όρου γίνεται χωρίς να είναι πλήρως κατανοητή η σημασία του, χωρίς για παράδειγμα να γνωρίζει αυτός που τον χρησιμοποιεί σε τι αντανακλά μια τιμή 58 ml/kgr/min της VO2max. Σύμφωνα με τον Noakes, η VO2max αποτελεί έμμεση μέτρηση του μέγιστου έργου που παράγεται κατά την εργομετρική διαδικασία και η οποία μας επιτρέπει να συγκρίνουμε αθλητές διαφόρων αθλημάτων. Επομένως η VO2max, προσδιορίζοντας το οξυγόνο που καταναλώνεται κατά τη συνεργασία καρδιάς και υπόλοιπων μυών για παραγωγή μέγιστου έργου, αποτελεί το αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτής του αθλητή και όχι την αιτία για το έργο που κατάφερε να παράξει.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΤΗΝ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ

Όπως αναφέρθηκε, η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου αποτελεί την έμμεση μέτρηση του μέγιστου έργου που παράγεται κατά την εργομετρική διαδικασία. Έτσι, παράγοντες που επηρεάζουν την ικανότητα του αθλητή να παράγει το ίδιο μέγιστο έργο σε διαφορετικές συνθήκες, επηρεάζουν έμμεσα και τη VO2max. Για λόγους διευκόλυνσης, από εδώ και στο εξής θα αναφερόμαστε σε παράγοντες που επηρεάζουν τη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου, έχοντας πλέον κατανοήσει ότι η VO2max αποτελεί αποτέλεσμα της παραγωγής του μέγιστου έργου και όχι την αιτία αυτού.

ΗΛΙΚΙΑ KAI VO2MAX

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι σε υγιείς ανθρώπους, που όμως δεν αθλούνται συστηματικά, παρατηρείται μείωση στη VO2max που ισοδυναμεί με 9% περίπου ανά δεκαετία, από τα 25 έτη ζωής και ύστερα. Όσον αφορά τους αθλητές, δηλαδή άτομα που αθλούνται συστηματικά, είτε επαγγελματικά είτε για λόγους υγείας και διασκέδασης, οι έρευνες δείχνουν ότι αυτή η μείωση αυτή μπορεί να περιοριστεί στο ποσοστό του 5% ανά δεκαετία. Γνωρίζοντας ότι η VO2max είναι μεταξύ άλλων και δείκτης καλής υγείας, αυτή η διαφορά στο ποσοστό μείωσης με το πέρασμα των χρόνων ανάμεσα σε αθλητές και άτομα που δεν γυμνάζονται καθόλου είναι ένα ακόμα στοιχείο που συνηγορεί στον κομβικό ρόλο της άθλησης για την ανθρώπινη υγεία.

ΦΥΛΟ KAI VO2MAX

Οι έρευνες σχετικά με τη VO2max ανάμεσα στα 2 φύλα, καταλήγουν στο ότι οι γυναίκες παρουσιάζουν χαμηλότερες τιμές από τους άνδρες. Αυτό οφείλεται στο μεγαλύτερο ποσοστό λίπους, στη μικρότερη μυϊκή μάζα και στη λιγότερη μυϊκή δύναμη που έχουν κατά μέσο όρο οι γυναίκες σε σχέση με τους άνδρες.

ΦΥΣΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΠΟΝΗΣΗ

Οι υγιείς άνθρωποι που αθλούνται ακολουθώντας κάποιο προπονητικό πρόγραμμα με την καθοδήγηση του προπονητή τους, έχει υπολογισθεί ότι είναι σε θέση να αυξήσουν τη VO2maxτους κατά 5-15%. Αθλητές που παρουσιάζουν ακόμα μεγαλύτερη βελτίωση στη μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου μετά από περίοδο προπόνησης, πιστεύεται ότι οφείλεται σε κληρονομικούς παράγοντες που σχετίζονται με υψηλότερη απόκριση στα ερεθίσματα της προπονητικής διαδικασίας σε σχέση με κάποιους άλλους. Πάντως η ηλικία δεν φαίνεται να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για τη βελτίωση της VO2max, με την έννοια ότι το εύρος του ποσοστού που αναφέρθηκε προηγουμένως είναι ανεξάρτητο από το αν κάποιος ξεκινήσει να αθλείται σε μικρή ηλικία ή αργότερα στην ζωή του.

ΑΛΛΑΓΕΣ ΣΤΟ ΥΨΟΜΕΤΡΟ

Το υψόμετρο είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη VO2max. Όσο αυξάνεται το υψόμετρο, τόσο μειώνεται η βαρομετρική πίεση. Η μείωση της βαρομετρικής πίεσης, σημαίνει ότι ο εισπνεόμενος αέρας έχει μεν το ίδιο ποσοστό οξυγόνου, περί το 21% ανεξαρτήτως υψομέτρου, ωστόσο είναι πιο αραιός. Αυτή η διαφορά στην πυκνότητα του αέρα έχει σαν αποτέλεσμα τη μειωμένη παρουσία οξυγόνου στους μύες και το αίμα, σε μεγάλο υψόμετρο, το οποίο όπως είναι λογικό μειώνει και το επίπεδο της VO2max. Γενικά έχει βρεθεί ότι η μείωση της VO2max είναι περίπου στο 10% για κάθε 1000 μέτρα, σε υψόμετρα 1200 μέτρων και άνω.

ΑΝΑΠΝΕΥΣΤΙΚΟΙ ΜΥΕΣ

Το διάφραγμα και οι άλλοι αναπνευστικοί μύες, έχει βρεθεί ότι επίσης κουράζονται. Τόσο με την έντονη άσκηση για σύντομο χρονικό διάστημα, όσο και με την μέτριας έντασης άσκηση για παρατεταμένη διάρκεια. Και αυτό προκύπτει από έρευνες που έδειξαν ότι σε υψηλά ποσοστά αερισμού, δηλαδή σε ταχύτητες κοντά στην vVO2max (ταχύτητα στην οποία επιτυγχάνεται η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου), οι μύες της αναπνοής «κρατούν για τον εαυτό τους» και καταναλώνουν περίπου το 10% του οξυγόνου από την VO2max, ποσοστό που επηρεάζει σημαντικά την τελική τιμή. Σύμφωνα με τους ερευνητές η προπόνηση των αναπνευστικών μυών με μεθόδους διαφορετικούς από το τρέξιμο, όπως οι ασκήσεις αναπνοών ή οι επαναλαμβανόμενες εκπνοές με αντίσταση, θα μπορούσε να βοηθήσει στην βελτίωση της αντοχής τους.

Αλέξανδρος Δημητριάδης – running coach myathlete

ΠΗΓΕΣ:

1. Tim Noakes – Lore of Running.

2. Pollock, Foster, et al. 1987 – Effect of age and training on aerobic capacity and body composition of master athletes.

3. Meredith, Frontera, et al. 1989 – Peripheral effects of endurance training in young and old subjects. 

4. Squires and Buskirk 1982 – Aerobic capacity during acute exposure to simulated altitude, 914 to 2286 meters.

5. Loke et al. 1982 – Ventilatory responses at rest and during exercise in marathon runners.