Η πρόσληψη οξυγόνου (VO₂) και η μέγιστη τιμής αυτής (VO₂max) ολοένα και αποτελεί μεγαλύτερο αντικείμενο συζήτησης. Τα τελευταία χρόνια που ο αθλητισμός από απλό χόμπι έχει (δικαίως) μετατραπεί σε τρόπο ζωής και αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας των ανθρώπων, ο όρος VO₂max έχει εισβάλει στη ζωή των ανθρώπων που είτε με τις εκτιμήσεις των ρολογιών είτε με επιστημονικές μετρήσεις αναζητούν απαντήσεις στο πόση είναι η τιμή της, πως θα τη βελτιώσουν και πως σχετίζεται με την επίδοση και την σωματική υγεία.

Η VO₂max πέρα από αθλητικός όρος έχει και βιολογική αξία, αφού συνδέεται άμεσα με την ευρωστία και τη καλή ποιότητα ζωής. Για αυτό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει δημιουργήσει νόρμες αποδεκτής και άριστης τιμής για κάθε φύλο και κάθε ηλικία, τονίζοντας ότι χαμηλές τιμές της VO₂max σχετίζονται άμεσα με υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων, θέτοντας σε κίνδυνο την ίδια τη ζωή.

ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ VO₂MAX

Επιστρέφοντας τη συζήτηση στην αθλητική διάσταση της μέγιστης κατανάλωσης οξυγόνου και τη σχέση της με την επίδοση, καταρχάς να αναφέρουμε ότι η εργαστηριακή μέτρηση της VO₂max  γίνεται με τη μέθοδο της εργοσπιρομετρίας.

Στην εργοσπιρομέτρηση, ο αθλητής (επαγγελματίας ή μη) ξεκινάει την άσκηση από χαμηλή ένταση. Προοδευτικά και ανά συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, η ένταση της άσκησης αυξάνεται και κατ’ επέκταση αυξάνεται και το παραγόμενο έργο από τον αθλητή. Όσο αυξάνεται η ένταση τόσο αυξάνεται και η VO₂. Πριν την αύξηση της έντασης τα αναπνευστικά αέρια του αθλητή συλλέγοντας σε ειδικές σακούλες και αναλύοντας με ειδικά μηχανήματα. Έτσι μετριέται  η κατανάλωση οξυγόνου σε κάθε φορτίο, μια διαδικασία που τελικά δίνει την οικονομία (δρομική/ποδηλατική/κολυμβητική κ.ο.κ.) του αθλητή. Στο τελικό φορτίο, η μέτρηση του καταναλισκόμενου οξυγόνου αντιστοιχεί στη VO₂max. Αυτή αντανακλά στο μέγιστο όγκο οξυγόνου που καταναλώνεται από τα κύτταρα κατά τη διάρκεια της μέγιστης μυϊκής προσπάθειας ανά μονάδα χρόνου και για το λόγο αυτό μπορεί να αποκαλείται και μέγιστη αερόβια ικανότητα. Τέλος, όσον αφορά τη μονάδα μέτρησης της VO₂max, αυτή εκφράζεται είτε σε λίτρα ανά λεπτό (L x min^-1) είτε σε μιλιλίτρα ανά κιλό σωματικού βάρους ανά λεπτό (mlx kg^-1 x min^-1).

ΣΥΣΤΗΜΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ – ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ.

Προκειμένου το οξυγόνο να φτάσει από την ατμόσφαιρα στο μυϊκό ιστό, ο οργανισμός χρησιμοποιεί το σύστημα μεταφοράς οξυγόνου.

Οι πνεύμονες λειτουργούν ως αντλία αέρα και μπορούν να αυξήσουν τον αερισμό τους έως και 25 φορές στη μέγιστη προσπάθεια. Η αιμοσφαιρίνη δεσμεύει το οξυγόνο και έτσι το αίμα φτάνει στους ιστούς κορεσμένο σε οξυγόνο. Επιπλέον η καρδιά που λειτουργεί ως αντλία υγρού μπορεί να παρέχει πενταπλάσια ποσότητα αίματος στους ενεργούς μύες κατά τη διάρκεια της μέγιστης προσπάθειας.

Όταν το αίμα μεταφερθεί στους ιστούς αναλαμβάνει το σύστημα κατανάλωσης του οξυγόνου. Εκεί τα τριχοειδή αγγεία διαστέλλονται αυξάνοντας την αιμάτωση στους ενεργούς μύες, ενώ η αιμοσφαιρίνη αποδεσμεύει το οξυγόνο και το παραδίδει στα μιτοχόνδρια όπου χρησιμοποιείται για τις καύσεις.

Οι έρευνες έχουν δείξει ότι ο κύριος περιοριστικός παράγοντας της VO₂max είναι η ικανότητα παροχής οξυγόνου στους ενεργούς μύες (σύστημα μεταφοράς οξυγόνου) και όχι η ικανότητα τους να το καταναλώνουν (σύστημα κατανάλωσης οξυγόνου).

Επιμέλεια: Αλέξανδρος Δημητριάδης – εργοφυσιολόγος, running coach myathlete.

ΠΗΓΗ: Έγχρωμος Άτλας Εργοφυσιολογίας, Η Σοφία του Σώματος εν Κινήσει – Βασίλης Κλεισούρας