Πως το ξέπλυμα στόματος (mouth rinse) βελτιώνει την αντοχή υψηλής έντασης

Η εξεύρεση διατροφικών στρατηγικών που μπορούν να βελτιώσουν την απόδοση στα αγωνίσματα αντοχής αποτελούν πάντα ένα επίκαιρο θέμα. Ένα από τα θέματα που ερευνώνται περισσότερο είναι φυσικά οι υδατάνθρακες, αφού αποτελούν το κύριο καύσιμο στα αγωνίσματα αντοχής διάρκειας τουλάχιστον μεγαλύτερης της ώρας.

Σε μία από αυτές τις έρευνες διαπιστώθηκε βελτίωση της απόδοσης σε δοκιμασία διάρκειας μόλις μίας ώρας με κατάποση υδατανθράκων, η οποία δεν μπορούσε να αποδοθεί στους ίδιους λόγους για τους οποίους βοηθά η χρήση υδατανθράκων κατά την παρατεταμένη άσκηση διάρκειας πάνω από 90’ όπως διατήρηση συγκέντρωσης της γλυκόζης του πλάσματος και του ρυθμού οξείδωσης των υδατανθράκων, πρόληψη υπογλυκαιμίας, εξοικονόμηση ηπατικού γλυκογόνου και σε μερικές περιπτώσεις καθυστέρηση εξάντλησης του μυϊκού γλυκογόνου Και αυτό γιατί σε άσκηση διάρκειας μίας ώρας δεν εμφανίζεται υπογλυκαιμία, η συγκέντρωση της γλυκόζης του πλάσματος αυξάνεται, η εξάντληση του μυϊκού γλυκογόνου δεν αποτελεί περιοριστικό παράγοντα για την απόδοση και τέλος απαιτείται περισσότερος χρόνος για την απορρόφηση, μεταφορά και κατανάλωση από τους μύες των υδατανθράκων. Φαίνεται ότι η επίδραση των υδατανθράκων σε άσκηση υψηλής έντασης και μέτριας διάρκειας δεν αφορούν σε μεταβολικές διεργασίες του οργανισμού αλλά οφείλονται σε κάποιο άλλο μηχανισμό, μιας και έχει παρατηρηθεί π.χ. ότι με έγχυση διαλύματος γλυκόζης σε δοκιμασία ποδηλάτησης 40 km (περίπου μία ώρα) διπλασιάστηκαν μεν τα επίπεδα της γλυκόζης του αίματος και η απορρόφηση της γλυκόζης, εντούτοις δεν είχαμε βελτίωση της απόδοσης.

Τι γίνεται όμως με το ξέπλυμα του στόματος;
Η προηγούμενη έρευνα, αποτέλεσε την αφορμή να μελετηθεί η επίδραση του ξεπλύματος του στόματος (χωρίς κατάποση) με υδατανθρακούχο ποτό στην αθλητική απόδοση.

Από τις έρευνες που πραγματοποιήθηκαν, φάνηκε λοιπόν ότι το ξέπλυμα στόματος με υδατάνθρακες μπορεί να αποτελέσει μια ενδιαφέρουσα διατροφική στρατηγική για τη βελτίωση της απόδοσης στην αντοχή υψηλής έντασης και μεσαίας διάρκειας (30 λεπτά έως μία ώρα), ειδικά για αθλητές που αντιμετωπίζουν γαστροεντερικά προβλήματα κατά τη λήψη υδατανθράκων. Η βελτίωση αυτή μάλλον οφείλεται σε μηχανισμούς του κεντρικού νευρικού συστήματος που έχουν να κάνουν με την υποκειμενική αίσθηση της κούρασης, όπως αυτοί ενεργοποιούνται μέσω των στοματικών υποδοχέων. Σύμφωνα με τους ερευνητές είναι πιθανό τα νευρικά σήματα κόπωσης από τους μύες προς τον εγκέφαλο να καταστέλλονται ασυναίσθητα από τα νευρικά σήματα των υποδοχέων υδατανθράκων της στοματικής κοιλότητας. Πιθανότατα η αναγνώριση των υδατανθράκων από τους στοματικούς υποδοχείς να αναμεταδίδει ένα μήνυμα στον εγκέφαλο για την ύπαρξη μιας νέας πηγής ενέργειας για τον οργανισμό.

Επιστημονικές έρευνες.

Στις μελέτες χρησιμοποιήθηκαν είτε γνωστό υδατανθρακούχο ποτό της αγοράς που περιείχε μονοσακχαρίτες και δισακχαρίτες, είτε διαλύματα που περιείχαν μόνο μαλτοδεξτρίνη (όλα περιεκτικότητας 6,4%). Συνεπώς τόσο οι σύνθετοι όσο και οι απλοί υδατάνθρακες φαίνεται να ενεργοποιούν την εργογόνο δράση του ξεπλύματος στόματος. Επίσης οι αθλητές λάμβαναν τα διαλύματα ανά 6, 7.5 ή 15 λεπτά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μπορεί να υπάρχει μεγαλύτερη ευαισθησία, άρα και όφελος στην ανταπόκριση λήψης υδατανθράκων σε άτομα που δεν συνηθίζουν να χρησιμοποιούν αθλητικά ποτά στην προπόνηση και στον αγώνα.

Τέλος η επίδραση του ξεπλύματος στόματος φαίνεται να επηρεάζεται από την χρονική απόσταση της άσκησης από το τελευταίο γεύμα. Βέβαια όταν η διάρκεια της άσκησης ξεπερνά τις δύο ώρες και οι υδατάνθρακες αποτελούν το σημαντικότερο καύσιμο, το ξέπλυμα στόματος δε θα μπορεί μάλλον να ανατρέψει τους παράγοντες που προκαλούν κούραση σε αγωνίσματα τέτοιας διάρκειας.

Καρολίνα Σκούρτη – head running coach myathlete.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

Beelen, M., Berghuis, J., Bonaparte, B., Ballak, S.B., Jeukendrup, A.E., vanLool, L.J.

(2009). Carbohydrate mouth rinsing in the fed state : lack of enhancement of time-trial performance. Int J Sport Nutr Exerc Metab.19(4):400-9.

Carter, J.M., Jeukendrup, A.E., Mann, C.H., Jones, D.A. (2004). The effect of glucose

infusion on glucose kinetics during 1 h time trial. Med Sci Sports Exerc.36:1543-1550.

Carter, J. M., Jeukendrup, A. E., & Jones, D. A. (2004). The effect of carbohydrate

mouth rinse on 1-h cycle time trial performance. Medicine and Science in Sports and Exercise, 36, 2107 – 2111.

Chambers, E.S., Bridge, M.W., Jones, D.A.(2009). Carbohydrate sensing in the human

mouth: effects on exercise performance and brain activity. J Physiol.587:1779–94.

Jeukendrup, A., Brouns, F., Wagenmakers, A.J., Saris, W.H. (1997). Carbohydrate-

electrolyte feedings improve 1 h time trial cycling performance. Int J Sports Med. 18 : 125-129.

Pottier, A., Bouckaert, J., Gilis, W., Roels, T., Derave, W. (2008). Mouth rinse but not

ingestion of a carbohydrate solution improves 1-h cycle time trial performance. Scand J Med Sci Sports. 20:105–11.

Rollo, I., Cole, M., Miller, R., Williams, C. (2010). The influence of mouth rinsing a

carbohydrate solution on 1-h running performance. Medicine & Science in Sports & Exercise. 42(4):798–804.

Rollo, I., Williams, C., Gant, N., Nute, M. (2008). The influence of carbohydrate mouth

rinse on self-selected speeds during a 30-min treadmill run. Int J Sports Nutr Exerc Metab. 18:585–600.

Whitham, M., McKinney, J. (2007). Effect of a carbohydrate mouthwash on running

time-trial performance. J Sports Sci.25:1385–92.