Εργομέτρηση τρεξίματος: Οδηγός Επιβίωσης

Καθώς το αθλητικό κίνημα συνεχίζει να ανθίζει με γοργούς ρυθμούς η εργομέτρηση κερδίζει όλο και περισσότερο κόσμο ο οποίος ναι μεν δεν αμοίβεται από τον αθλητισμό αλλά σίγουρα επιθυμεί να ασκείται όσο πιο στοχευμένα και ασφαλέστερα του επιτρέπεται.

Ο διάδρομος ή το δαπεδοεργόμετρο όπως ονομάζεται στην επιστήμη της εργομετρίας αποτελεί το βασιλιά των εργομέτρων. Όχι μόνο γιατί το τρέξιμο είναι η πιο εύκολη, φθηνή και διαδεδομένη μορφή φυσικής δραστηριότητας, αλλά και γιατί περιέχεται και σε πολλά αθλήματα όπως το ποδόσφαιρο, η καλαθοσφαίριση, το τένις και άλλα.

Αυτό δεν σημαίνει ότι η εργομέτρηση αφορά μόνο μια μέτρηση στο διάδρομο με ένα συγκεκριμένο πρωτόκολλο. Συνοδεύεται και από άλλες μετρήσεις οι οποίες δείχνουν μια γενικότερη εικόνα της φυσικής κατάστασης του αθλητή.

ΜΕΤΡΗΣΗ ΣΥΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ

Οι μετρήσεις που σχετίζονται με τη σύσταση του σώματος αφορούν το σωματικό βάρος, το ύψος και το λίπος του αθλητή. Το βάρος μετριέται σε μηχανική ζυγαριά με αντίβαρο η οποία ρυθμίζεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και έτσι αποφεύγονται τα σφάλματα που τυχόν μπορεί να εμφανιστούν με ηλεκτρονικές ζυγαριές ή ζυγαριές με βελόνα.

Το ύψος του αθλητή υπολογίζεται με αναστημόμετρο και μαζί με το βάρος μπαίνουν στην κατάλληλη εξίσωση που υπολογίζει το Δείκτη Μάζας Σώματος  (ΔΜΣ).

Η μέτρηση του σωματικού λίπους γίνεται με τη μέθοδο των δερματοπτυχών, μια πολύ έγκυρη μέθοδο μέτρησης παγκοσμίως (η 1^η είναι η βύθιση στο νερό που όμως έχει εξαιρετικά υψηλό κόστος και απαιτεί πολύ χρόνο). Με τη μέτρηση των δερματοπτυχών (πάχος δέρματος) βρίσκουμε το υποδόριο λίπος, σε συγκεκριμένα σημεία της δεξιάς πλευράς του σώματος του αθλητή. Εν συνεχεία οι τιμές χρησιμοποιούνται στις σχετικές εξισώσεις και από εκεί προκύπτει το σωματικό λίπος ώς ποσοστό του σωματικού βάρους καθώς και το επιθυμητό βάρος που θα πρέπει να έχει ο αθλητής πάντα με βάση το φύλο και την ηλικία του.

ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΗΣ

Για την αξιολόγηση της δύναμης χρησιμοποιούνται τα μηχανήματα γυμναστηρίου και το δυναμόμετρο (όργανο μέτρησης ισχύος) που καταγράφει τα παραγόμενα Watt, δηλαδή το πόσο ταχυδυναμικά δύναται να εκτελέσει την προσπάθεια ο αθλητής, χρησιμοποιώντας πάντα υπομέγιστα κιλά για επιβάρυνση.

Με τη δυναμομέτρηση ο αθλητής μαθαίνει για τη δύναμη του σώματος σε συγκεκριμένες μυϊκές ομάδες, τη συσχέτιση αγωνιστών και ανταγωνιστών μυών, για παράδειγμα τη σχέση τετρακέφαλου και οπίσθιων μηριαίων στο ίδιο πόδι, καθώς και την τυχόν ύπαρξη ανισορροπιών στην ίδια μυϊκή ομάδα, για παράδειγμα για τον πήχη του δεξιού και αριστερού χεριού.

Σε περίπτωση που τα αποτελέσματα δεν αντιστοιχούν στις τιμές που συνιστώνται με βάση το φύλο, την ηλικία, και το στόχο του κάθε αθλητή τότε θα πρέπει να υπάρξει στοχευμένη προπόνηση μυϊκής ενδυνάμωσης. Έτσι θα βελτιωθεί η δύναμη, η οποία με τη σειρά της θα οδηγήσει σε βελτίωση της απόδοσης και επιπλέον θα διασφαλιστεί η αποφυγή των τραυματισμών.

ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΡΗΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΛΥΓΙΣΙΑΣ

Η μέτρηση της εκρηκτικότητας γίνεται με δυναμοδάπεδο στο οποίο ο αθλητής εκτελεί την προσπάθεια με στόχο να κάνει ένα άλμα μέγιστης έντασης (κατακόρυφο άλμα). Το όργανο αναγνωρίζει τη χρονική διάρκεια μεταξύ απογείωσης και προσγείωσης με μέγιστη ακρίβεια και τη μετατρέπει σε εκατοστά κατακόρυφης πτήσης όπου τελικά είναι και το αποτέλεσμα που καταγράφεται και εν συνεχεία αξιολογείται.

Η μέτρηση της ευλυγισίας αφορά την ελαστικότητα των οπίσθιων μηριαίων και των κάτω ραχιαίων και γίνεται από εδραία θέση στο μηχάνημα sit and reach. Κακές τιμές ευλυγισίας σχετίζονται άμεσα με τραυματισμούς αλλά και με κακή απόδοση στην προπόνηση και στον αγώνα. Συνυπολογίζοντας το γεγονός ότι είναι ένα από τα κομμάτια της φυσικής κατάστασης που δεν απαιτεί μεγάλο χρόνο και προσπάθεια για βελτίωση, σε σχέση για παράδειγμα με την αερόβια ικανότητα, συστήνεται να υπάρχει άμεση βελτίωση σε κάθε αθλητή που η τιμή του κρίνεται ανεπαρκής.

ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΗΣ ΑΕΡΟΒΙΑΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ

Η τελευταία μέτρηση και η πλέον απαιτητική είναι αυτή της αερόβιας ικανότητας ή αλλιώς της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου (VO₂max) που πραγματοποιείται στο δαπεδοεργόμετρο για το δρομέα και τους αθλητές των περισσότερων αθλημάτων. Υπάρχουν διάφορα πρωτόκολλα που ακολουθούνται, όσον αφορά την αύξηση της ταχύτητας του διαδρόμου αλλά και τη χρονική διάρκεια που θα κρατηθεί η κάθε ταχύτητα.

Η μέτρηση στηρίζεται στην υποκειμενική αντίληψη της κόπωσης που σημαίνει ότι ο αθλητής αποφασίζει πότε θα σταματήσει το τεστ. Θα πρέπει να το κάνει όταν δεν θα μπορεί πλέον να συνεχίσει να τρέχει ή αλλιώς να υπερνικήσει την αντίσταση που του δίνει ο διάδρομος, ώστε να διασφαλιστεί η εγκυρότητα της μέτρησης. Τα αποτελέσματα προκύπτουν από τη συλλογή και την ανάλυση του εκπνεόμενου αέρα του αθλητή για 1 λεπτό πριν την αύξηση της ταχύτητας.

Κατά τη διάρκεια της συλλογής των αερίων, ο αθλητής εισπνέει (ατμοσφαιρικό αέρα) μέσω μίας βαλβίδας και ενός επιστομίου και όταν εκπνέει ο αέρας διοχετεύεται σε ειδικές σακούλες (Douglas Bag). Ταυτόχρονα έχει κλειστή τη μύτη του με ρινοπίεστρο διασφαλίζοντας έτσι ότι δεν «χάνεται» αέρας στην ατμόσφαιρα κατά την εκπνοή. Αυτή η «ρουτίνα» συνεχίζεται για όλες τις ταχύτητες της δοκιμασίας και η ανάλυση της σύστασης του εκπνεόμενου αέρα (% περιεκτικότητα σε O₂ και CO₂) καθώς και ο όγκος του για κάθε ταχύτητα, οδηγεί σε όλα τα αποτελέσματα που περικλείονται στον όρο «αερόβια ικανότητα». Μεταξύ άλλων, ο αθλητής μαθαίνει την κατανάλωση του Οξυγόνου στη μέγιστη αερόβια ικανότητα (Μέγιστη Πρόσληψη Οξυγόνου), τη δρομική ταχύτητα που αντιστοιχεί σε αυτή, τη Δρομική Οικονομία, το Αναερόβιο Κατώφλι, τη Μέγιστη Καρδιακή Συχνότητα και τη συχνότητα που αντιστοιχεί σε υπομέγιστες εντάσεις, την κατανάλωση υδατανθράκων.

Μέσα στα αποτελέσματα, περιλαμβάνεται και προπονητικό πλάνο, με σκοπό τη βελτίωση της αερόβιας ικανότητας του αθλητή. Το πλάνο αυτό προκύπτει από τη σχέση της κατανάλωση του Οξυγόνου και της δρομικής ταχύτητας, που είναι και ο εγκυρότερος τρόπος για τη δημιουργία κάθε προπονητικής μονάδας που στοχεύει στη βελτίωση της αντοχής του αθλητή. 

Αλέξανδρος Δημητριάδης – running coach myathlete